Praten over zelfdoding is best spannend, maar minder moeilijk dan je misschien denkt. Een gesprek kan namelijk enorm opluchten en het begin zijn van een oplossing. “Neem er wel echt de tijd voor en kies een goede plek”, vindt Tamara Baars, die haar broertje Koen in 2008 verloor door zelfdoding. “Ik zou het gesprek nu anders aangaan.”
Het verhaal over de zelfdoding van Koen heeft ze al tientallen keren verteld. Op radio en tv, in kranten en tijdschriften én op haar eigen website www.tamarabaars.nl. Ze schreef er zelfs een boek over: ‘Als jullie dit lezen ben ik dood’. Veertien jaar na zijn dood zet Tamara zich nog vaak in om suïcidale gedachten en depressieve gevoelens bespreekbaar te maken. “Erover praten moét, hoe moeilijk het ook is. Stel open vragen. Vragen die je niet alleen met ja of nee kunt beantwoorden. Het is nooit een garantie dat je iemand op andere gedachten zult brengen, maar niets vragen en het onderwerp mijden is in ieder geval geen goed idee.”
Ik had geen idee
“Koen was 30 toen hij suïcide pleegde. Het ging al een tijdje niet goed met hem. Hij zat niet lekker in zijn vel, terwijl het leek alsof de wereld aan zijn voeten lag. Hij zag er goed uit, had een baan en veel vrienden. Toch was hij depressief, waarschijnlijk als gevolg van een angststoornis waar hij al last van had sinds zijn tienertijd. Ook ik was in die tijd depressief. Negen dagen voor zijn dood stonden we samen op het balkon van zijn appartement in de Arnhemse binnenstad. Het was Koninginnedag 2008 en we vierden feest. We konden goed met elkaar praten en hadden het zijdelings over onze depressieve gevoelens. Ik weet nog dat ik hem met een lach en een biertje in mijn hand vroeg: ‘maar ik heb nooit van de brug willen springen, jij?’ Hij antwoordde: ‘nee joh, ben je gek!’ en daarna maakten we samen nog wat zwartgallige grappen. Achteraf denk ik nog vaak dat ik toen had moeten doorvragen. Maar de plek en het tijdstip waren niet goed. Ik had ook geen idee dat hij speelde met de gedachte aan zelfdoding. Als ik de kans zou krijgen, dan zou ik het nu anders doen. Er echt de tijd voor nemen en doorvragen.”
Hij zag geen uitweg meer
“De angststoornis waar mijn broertje mee kampte was zo uitputtend voor hem en leidde tot een zware depressie. De enige uitweg voor hem was de dood, om maar van alle ellende af te zijn. Als je suïcidaal bent dan ga je een punt voorbij waar anderen nooit komen. Hij werd alleen maar eenzamer terwijl hij toch een groot netwerk had, veel vrienden en natuurlijk zijn familie. Hij sprak er wel over, met mij en een goede vriend. Maar veel verder dan: ‘het gaat niet zo lekker’ kwam hij niet. En weet je, in zijn afscheidsbrief schreef hij dat hij graag nog meer tijd met ons had doorgebracht. Daaruit blijkt wel dat hij eigenlijk helemaal niet dood wilde, maar gewoon geen oplossing meer zag. Goede hulp of een goed gesprek hadden hem misschien op andere gedachten kunnen brengen.”
Doe de 113 training
“Ik wil zelfdoding heel graag uit de taboesfeer halen. Iedereen kan helpen, al snap ik heel goed hoe moeilijk dat is. Als je je zorgen maakt om iemand en niet goed weet hoe je het gesprek aan moet gaan, doe dan de onlinetraining ‘Vraag Maar’ op 113.nl. Die training heeft als ondertitel ‘Leer hoe je een gesprek kan voeren over gedachten aan zelfdoding en daarmee mogelijk iemand kan helpen.’ Het is heel laagdrempelig en opgebouwd uit drie lessen: signaleer, praat erover en zoek samen hulp. Je leert hoe gedachten aan zelfdoding ontstaan en wat de belangrijkste signalen zijn. Ook krijg je tips over hoe je het gesprek voert en wat je wel en beter niet kunt vragen en je krijgt praktische informatie over hoe je iemand kunt wijzen op mogelijkheden voor hulp. Doe die training!”
Niets vragen is geen optie
“Als ik terugdenk aan die Koninginnedag toen ik mijn broertje vroeg of hij ooit speelde met de gedachte van de brug te springen, had ik het met de kennis van nu anders aangepakt, de vraag anders geformuleerd én de vraag op een ander moment gesteld. Ik was er ook zeker op teruggekomen. Soms bespringt me de frustratie dat ik het moment op zijn balkon niet over kan doen. Dat ik nooit zal weten of ik voor hem het verschil had kunnen maken. Het is en blijft ook zo’n zwaar onderwerp. Maar niets vragen is geen optie.”
Heb je zelf gedachtes aan de dood of maak je je zorgen om iemand? Neem dan contact op met 113 Zelfmoordpreventie via de website www.113.nl of bel 0800-0113.
